Dünya-Su Krizi
22-23 Mart tarihleri arasında BM, aralarında çok sayıda bakan ve devlet başkanının da bulunduğu 6,500 katılımcıyı dünya su konferansında bir araya getirdi. Genel Sekreter Antonio Guterres, dünyanın yaklaşmakta olan bir su kriziyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Dünya nüfusunun %40 ila 50’sinin temiz suya erişimi yok, dörtte birinin güvenli içme suyuna erişimi yok ve yarısı da yılın bir bölümünde su sıkıntısı çekiyor. 2015 yılında BM bu konuda bir dizi karar kabul etti: 2030 yılına kadar insanlığın temiz suya erişiminin sağlanacağı, artık yüz milyonlarca kadının hayatlarını sefil bir musluğun başında bekleyerek ve ailelerinin ağır bidonlarını taşıyarak sağlıklarını kaybettiklerini görmeyeceğimiz; çocukların artık kirli su içmekten koleradan ölmeyeceği sözü verildi ya da umut edildi.
Umut, tarlaların sulanabilmesi ve insanların beslenebilmesiydi; suyun temizlenmesi ve dağıtımdaki teknik ilerlemelerin herkese hizmet etmesiydi. Ancak 2023 konferansı hiçbir ilerleme görmedi ve yeni bir hüsnükuruntu turu için oylama yaptı.
Küresel ısınma su krizini daha da hızlandırıyor. Nil, Mekong, Fırat ve Nijer gibi büyük nehirlerin suları, içinden geçtikleri devletler tarafından şiddetle talep ediliyor. Büyük toprak sahipleri, tarım, sanayi ya da eğlence sektöründeki kapitalistler ortak kaynaklara el koyuyorlar.
Bu durum, Poitou’daki devhavuzlar ve yılın sıcağında sulanan golf sahalarından, Haiti’nin gecekondu mahallelerindeki insanlar içecek hiçbir şey bulamazken Port-au-Prince’in üst kesimlerindeki yüzme havuzlarına kadar gülünç durumdan isyana kadar uzanmaktadır. Bu dağıtım her zaman en güçlü ya da en zengin olanın hakkına dayanmaktadır.
Gezegende su sıkıntısı yok, giderek daha fazla eksik olan şey, özel grupların tekelinde olmayan, kirletilmemiş su ve bunu ihtiyacı olanlara ulaştıracak tesisler. Çünkü yaşam için gerekli olan su bir metadır. Satılıktır, belirli kapitalistlerin zenginleşebileceği bir fiyatı vardır. Sözde genel çıkara hizmet eden devletler, büyük patronların su taşıyıcılarıdır.
Fransa’da su temini ve su arıtma hizmetleri yerel yönetimler tarafından kamu parasıyla kurulduktan sonra, su dağıtımı çoğunlukla özel gruplara verilmiştir. Özel şirketler şebeke bakımından tasarruf ederek servet biriktirdikten sonra, örneğin Bordeaux ya da Lyon’da olduğu gibi, kamu görevlileri sızıntılar nedeniyle %30 ya da daha fazla kayıp olduğunu fark ediyor ve hizmeti bir kez daha belediyeleştiriyor. Bu nedenle onarımın kamu parasıyla yapılması gerekirken, şüphesiz yeni bir imtiyaz beklenmektedir.
Fransa’da III. Napolyon döneminde başlayan bu kârları özelleştirme ve yatırımları sosyalleştirme oyunu, Veolia gibi küresel dağıtım devlerinin yaratılmasına yol açtı. Bu grup 2022’de rekor bir kar elde etti, ki bu çok sıcak bir yıldı. Tesadüfen Arjantin gibi bir devlet, Veolia tarafından satın alınan Suez’i halkı fidye için tutmakla suçlayarak su şirketini kamulaştırdığında, bir mahkeme ülkenin Fransız çokuluslu şirketine tazminat ödemesine karar verecektir.
Su zehirlendiğinde yoksul ülkelerde insanlar ölür, zengin ülkelerde ise devlet şişelenmiş su sağlar ya da halk satın alır. Ancak suçlular nadiren bulunur. Örneğin Breton bölgelerindeki musluk suları gübrelerden kaynaklanan nitratlarla doludur. Çok fazla olduğunda, belediyeler insanlara şişe suyu almalarını tavsiye ediyor ve belirli bir eşiğin üzerinde bunu sağlıyorlar.
Bu sorun onlarca yıllardır biliniyor ancak gıda endüstrisi ya da Veolia ve su dağıtımı yapan diğer şirketler bu konudan hiç endişelenmedi. Okyanusun diğer tarafında, Michigan’da küçük bir sanayi kasabası olan Flint’in sakinleri de musluk suyundan zehirlendi, çünkü nehirleri yerel endüstriler için bir kanalizasyon görevi görüyordu.
Bunu değiştirmek için yıllarca mücadele etmek gerekti ve sorun hala çözülmüş değil. Aynı zamanda, çok uzak olmayan bir yerde, çok uluslu Nestlé şirketi yüz milyonlarca şişeyi saf su ile doldurmak için su kuyularından su çekiyordu. Michigan bunun için yılda sadece 200 dolar alıyordu!
Bu ve diğer açık hırsızlıklara rağmen, çokuluslu su şirketleri insanlığın hayırseverleri ve ekoloji şampiyonları olduklarını iddia ediyorlar. Örneğin BM konferansında Veolia’nın CEO’su su ulaşımı ve içme suyu temini için 1.5 milyar Euro harcama sözü verdi.
Başka bir deyişle, Veolia her bir metre boru için yerel yönetimlerden yüksek bir fiyat talep edecek ve tüketicilere bir damla suya bile şampanya fiyatı ödetecek.
LO 30 mart 2023
