Rusya : Toplu tensikatlar
Lada arabalarını üreten Avtovaz fabrikası en büyük Rus otomotiv fabrikası olup, Renault, fabrika-nın hisse senetlerinin dörtte birine sahiptir. Avtovaz, aralık ayı ortasına kadar 5 bin işçiyi işten çıkaracağını ve belirli bir süre içerisinde 31 bin istihdam azaltmasına gideceğini açıkladı. Ülkenin en önemli sanayi işkolunda her üç emekçiden biri işini kaybedebilir.
Son zamanlarda ücretsiz izin ve ücretlerin düşürülmesi nedeniyle çok büyük gelir kaybına uğrayan emekçiler için gerçek bir felaket olacak. Üstelik aynı zamanda Avgorad (Rusça araba kenti) olarak bilinen 700 bin kişilik Tolyatti kendi için de ölümcül bir darbe anlamına gelecek. Çünkü Tolyatti kentinde 102 bin kişi doğrudan, beş katı kişi de dolaylı olarak Avtovaz’a çalışıyor. Böylece tüm kent ve etrafındaki bölge bağımlı.
Başka bir otomotiv devi olan Rus para babası Oleg Deripaska denetimi altındaki Gaz, 7 bin emekçiyi işten attı ve yılsonuna kadar 14 bin emekçiyi daha işten atacağını duyurdu.
Ağustos ayı başında Karmaz, Yjavto Rus otomotiv gurupları ve Renault, GM, Toyota, Nissan ve Vselovojsk’teki Ford fabrikaları ve diğerleri yeniden birkaç hafta boyunca ücretsiz izne çıkmıştı. Bu fabrikaların birçoğu yeniden açıldıklarında yarım gün veya haftada 4 günlük çalışma düzeni dayattığı için ücretlerde önemli miktarda azalma oluyor. Bu şirketlerde çalışan binlerce taşeron şirket iflas eşiğine geldi. Sadece Volga bölgesindeki Saratov eyaletinde 47 taşeron şirket tensikat yapacağını açıkladı. Eylül ayı sonunda Ekaterinburg’taki Ouralchin lastik fabrikası, çalışan bin emekçinin üçte birini işten atacağını duyurdu!
Kriz buralardan geçti
Şirket idarecileri, toplu tensikatları haklı çıkarmak için genel olarak ekonomik krizi ve özel olarak da satışın azılmasını gerekçe gösteriyor. Rusya üreticileri, ülkede üreten veya montaj yapan şirketler veya araba ithalatçıları, tüm Rusya otomotiv sektöründe çöküş yaşanıyor. 2008 yazında bir Fransız dergisi, Rusya otomotiv pazarının Almanya’nın önüne geçip “Avrupa’nin birinci pazarı” olarak duyurduğu dönemde satışlar yarı yarıya düştü. Yine aynı dönemde, ABD finans şirketi PwC kendi isteğini (özellikle de Batılı ithalatçılarınkini) gerçekmiş gibi kabul ederek, Rusya’nın 2015 yılına kadar “otomotiv sanayisinde üretimin yüzde 20’sini gerçekleştireceğini” açıklıyordu.
Dünya finans krizi nedeniyle Rusya’daki kitlelerin satın alma gücünde önemli bir düşüş oldu. Her şeyden önce emekçi kitlelerin ve aynı zamanda milyonlarca küçük burjuvanın da satın alma gücü gerilediği için otomotiv ve lüks tüketim sektöründe çok önemli düşüş oldu. Halbuki bazı çevreler, son yıllarda Rusya’da tüketimin büyümesine hayran kalmışlardı. Yeniden şunu görüyoruz; tüketimin büyümesi sağlam temellere dayanmıyordu.
Yöneticilerin korkuları
Bu yaz büyük otomotiv gurupları kitlesel tensikatlara başvurduğu Aeroflot başta olmak üzere büyük havayolu şirketleri, çalışanların üçte birinin işinden olabileceğini açıkladığı bir ortamda, başbakan Putin “işsizliğin zirveye çıkışı artık geride kaldı diye açıklama yapmıştı.
Putin, Batılı meslektaşları gibi sadece büyük yalanlar söylemekle yetinmiyor, şunu çok iyi biliyor: Tolyatti kenti gibi sadece tek bir sanayiye bağlı olan kent sayısı 500 ve Sovyet döneminden kalma kocaman ve yoğun bir işçi sınıfı mevcuttur. Bu emekçi kitlelerin yaşam seviyelerindeki hızlı ve önemli bir düşüş, toplumsal patlamaya yol açabilir.
Putin, haziran ayında Pikaliova kentinde (Leningrad bölgesinde) kapatılan üç fabrikanın işçilerinin aylardan beri ödenmeyen ücret farklarını alabilmek için otoyolu nasıl kestiklerini gördü. Putin hemen, bu kente gidip araba fabrikası patronlarına, eğer hemen fabrikalarını açmazlarsa onları devletleştireceği tehdidini savurmak zorunda kaldı. Tabii ki bu işi patronları, işçilerin biriken alacaklarını ödetmeye kadar götürmedi, çünkü bunu devletin kendisi yaptı. Ama bu olayın ardından aynı durumda olan bir çok kentte emekçiler, işyerlerinin yeniden devletleştirilmesini istediler.
Son yıllarda Rusya’da yaşanan kriz nedeniyle emekçilere karşı çok büyük saldırılar oldu. Bu saldırılara karşı emekçiler kitlesel eylemlerle cevap verecekler mi? Böyle bir şeyin olmasını istiyoruz. Rusya yöneticilerine gelince, onların deyimiyle emekçilerin “kargaşalığından” korkuyorlar. En azından başkan Medvedev, içişleri bakanlığının ileri gelenleri karşısında yaptığı konuşmada “ekonomik kriz ortamında yapılan kargaşalıklara karşı“ daha aktif mücadele etmelerini istedi ve “böyle bir ortamda belirli kişiler bundan yararlanmak isteyebilir” diye ekledi. LO (23.11.09)
