Sinif Mucadelesi

87 yıl önce : Mustafa Suphi ve yoldaşları katledildi

Pazar 24 Şubat 2008

28 Ocak 1921’de Karadeniz’de öldürülen Mustafa Suphi, Türkiye Komünist Partisi’nin ku-rucusu ve ilk merkez komitesi başkanıdır.

1883’te o zamanın Trab-zon vilayetine bağlı olan Giresun kazasında doğan Mustafa Suphi eğitimini Kudüs, Şam ve Erzu-rum’da yaptı. 1905 yılında İstan-bul Hukuk Mektebi’nden mezun olduktan sonra Paris’te Siyasal Bilgiler Okulu’nu bitirdi. Fran-sa’da İttihatçılarla ilişki içindey-di. O dönemki hükümetin gaze-tesi olan Tanin gazetesinin mu-habirliğini yaptı.
Paris’ten İstanbul’a dö-nüşü 1908 yılına, İkinci Meşruti-yet’in ilanına rastlar. Dönemin gazetelerine yazılar yazar; çeşitli okullarında hukuk ve iktisat dersleri verir.

İttihat ve Terakki’nin 1911 yılındaki kongresine Ana-dolu delegesi olarak katılır. Kongreden sonra İttihatçılıktan kopar ve 1912 Ağustosu’nda partiden tamamen ayrılır.1913 yılının sonlarında diğer muhalif-ler gibi Sinop’a sürülür.

1914 yılının başlarında bir grup arkadaşı ile birlikte bir tekne ile sürgünden Rusya’ya kaçar. Önce siyasi mülteci olan Mustafa Suphi, Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile Osmanlı tebasından olduğu için yine sür-güne gönderilir. Sürgün yılların-da Türkiyeli devrimciler ve Bol-şeviklerle tanışır; Doğu cephe-sinde esir düşerek Rusya içlerine sürgüne gönderilen Anadolulu askerler arasında çalışma yürüttür.

Ekim Devrimi’nden son-ra Moskova’ya gider. Bu dö-nemde daha çok Kırım ve Odesa’da, Rus kökenli ya da sa-vaş esiri Türkler arasında çalış-ma yürütür. Kızılordu içinde ör-gütlenen Türk savaş esirlerinden oluşan bir birlik ile Rusya’daki iç savaşa katılır.

Mayıs 1920’de Bakü’ye gelir ve 10 Eylül 1920’de üç farklı grubun bir araya gelmesiyle Türkiye Komünist Partisi’nin kuruluşuna önderlik eder ve Merkez Komitesi Başkanlığına seçilir. Mustafa Suphi aynı dönemde hem Komintern’in ikinci kongresinde iki Türk delegeden biri olmuş, hem de Bakü Doğu Halkları Kurultayı’nın başkanlık divanında yer almıştır. Sovyet hükümeti tarafından da güvenilen ve Anadolu’daki komünist hareketin gelecekteki lideri olarak görülen Suphi, partinin aldığı kararla Anadolu’ya geçme ve mücadeleyi Anadolu’da sürdürme ve Anadolu’daki savaşa destek verme kararını alır.

1921 Ocak’ında Mustafa Kemal’in çağrılısı olarak Ankara’ya doğru yola çıkan Suphi ve arkadaşları, Kars ve Erzurum’da linç girişimlerine uğrar. 1921 yılının 28 Ocağı’nı 29’a bağlayan gecesi 14 yoldaşı ile birlikte Trabzon’dan Sovyetler’e geri gönderilmek için bindirildikleri teknede Kayıkçılar Kahyası Yahya’nın adamları tarafından öldürülürler (Öldürme emrinin kim tarafından verildiği hala tartışmalıdır. Mustafa Kemal, Kazım Karabekir, Enver Paşa’nın isimleri öne sürülmüştür.) Mustafa Suphi ve yoldaşlarını öldüren Yahya Kahya, Mustafa Kemal’in koruması Topal Osman tarafından öldürülmüştür.

Mustafa Suphi ve 14 yoldaşının öldürülmesinden sonra TKP, mücadeleye devam etti. 12 Eylül 1922’de, Ankara Hükümeti o güne kadar yasal çalışma yürüten TKP’yi kapattı. Yasal çalışma olanağı ortadan kaldırılan TKP illegal olarak varlığını sürdürdü. Nazım Hikmet’in de üye olduğu TKP Türkiye’de Komünizm ilk örgütüydü.


Ana sayfa | İletişim | Site planı | |

Site yaşamını izle tr  Site yaşamını izle Arşiv  Site yaşamını izle Arşiv 2008  Site yaşamını izle Sınıf Mücadelesi Sayı : 116 - 1 şubat 2008  Site yaşamını izle Tarihten...   ?