Sinif Mucadelesi

50 yıl önce Rus bürokrasisi Prag Baharını ezmişti

Cuma 7 Eylül 2018

20 Ağustos (1968) gecesi Sovyet ordusu Çekoslovakya’yı işgal etmişti. Yapılan resmi açıklamaya göre, “Komünist Partisine ve kardeş Çekoslovak halkına bir yardım yapılmıştı”. Ama bu yardım hangi tehdide karşı yapılmıştı? Kremlin’e göre, çok cılız da olsa başlamış olan demokratikleşme süreci kardeş rejim için bir tehlike arz ediyordu.

Bu aşamaya nasıl gelindiğini anlamak için, İkinci Dünya Savaşı sonunda Avrupa’nın durumunun ne olduğunu hatırlamak gerekiyor. Zafer kazanan büyük güçlerin şefleri, yani ABD emperyalizmi ve SSCB savaş sonunda, tıpkı Birinci Dünya Savaşı sonunda olduğu gibi, her tarafta işçi devrimlerinin başlayabileceğinden korkuyorlardı.

Bu tehlikeye karşı bir önlem almak için Roosevelt, Stalin ve Churchill Avrupa’yı bölüştüler ve herkes kendi bölgesinde güvenliği sağlamayı üstlendi. Kremlin’in görevi, Hitler ordusunun işgal ettiği ve sonra bölge halklarının mücadelesi sonucu çekildiği ülkelerdeki asayişi sağlamaktı…

İşte böylece Halk Demokrasileri oluşturuldu. Ama bu rejimler ne halkçı ne demokrat idiler. Bu yeni oluşturulan devletlerde işçi sınıfı hiçbir rol oynamadığı gibi kurulan yeni rejimler eski rejimlerin devamı olup hem burjuva hem de diktatörlük rejimleriydi. Stalin polisi tarafından destekleniyorlardı ve ayni zamanda da kontrol ediliyorlardı ve artık kendilerine sosyalist diyorlardı.

Mart 1953’de Stalin’in ölümünden sonra Doğu Berlin’de halk arasında ve işçi sınıfında bir öfke patlaması yaşandı. 1956 sonunda ise Polonya ve ardından da Macaristan’da bir isyan çıktı ve Kremlin ordusu Macaristan işçi sınıfının ayaklanmasını kanlı bir şekilde bastırdı…

Çekoslovakya’da ise, Mayıs 1953 Pizen kenti işçi ayaklanması dışında, rejim kitlelere karşı kaba güç kullanmak zorunda kalmamıştı, çünkü fazla tepki yaşanmamıştı. Çek Stalin’i olarak bilinen Gottwald, Stalin yolunu tutup mezara girince, onun yerine sadık kulu olan Novotny gelmişti.

Prag kentinde olayların gelişmesi 1967 yılındaki öğrenci eylemlerinin başlamasının ardından rejim içerisinde belirli kıpırdamalar ile başladı. 1968 yılı başında Novotny ekonomik sıkıntılardan sorumlu tutularak iktidardan uzaklaştırıldı ve yerine kendilerine reformist diyen yöneticiler geldi.

Bu reformistlerin en önde geleni, kendine “güler yüzlü sosyalizm” savunucusu diyen Alexander Dubcek idi. Aslında Dubcek, diğer bazı Doğu Avrupa meslektaşları gibi, Moskova’nın kendi ülkesi ve devlet aygıtı üzerinde oluşturduğu baskıları azaltmayı istiyordu…

Brejnev rejimi tepki göstererek Dubcek ve rejiminden “gerçek sosyalizme” sadık kalmalarını istedi ve Dubcek de bu baskılara boyun eğdi. Ama yine Moskova rejimi bunu inandırıcı bulmadığı gibi diğer Halk Demokrasileri liderleri de Prag öğrenci hareketlerinin onlara da sıçramalarından korkmaya başladı.

21 Ağustos’da 6 bin tank ve 200 bin Varşova Paktı askeri gücü Çekoslovakya’yı işgal etti. Dubcek’çi rejimi bunu protesto etti, ama tepki gösterilmemesi çağrısında bulundu. Yine de ölümler ve bazı grevler oldu. Ancak kitlelerin tepkisi daha çok hoşnutsuzluklarını küfürlerle ifade etmek ve işgalcilerle işbirliği yapmamak şeklinde oldu.

Bubcek SSCB’ye götürüldü ve bir süre sonra da serbest bırakıldı…

Batılı güçler, iş olsun diye protesto ettiler. ABD o dönemde Vietnam bataklığına saplanmış olduğu için Kremlin’nin kendi hakimiyet bölgesinde istediği düzeni korumasını hoş karşıladı…


Ana sayfa | İletişim | Site planı | |

Site yaşamını izle tr  Site yaşamını izle Arşiv  Site yaşamını izle Arşiv 2018  Site yaşamını izle Sınıf Mücadelesi Sayı:243 - 7 Eylül 2018  Site yaşamını izle Tarihten... Tarihten... Tarihten...   ?