FLN (Ulusal Kurtuluş Cephesi), 31 Ekim 1954 gecesinde, Cezayir'in çeşitli bölgelerindeki polis karakollarına, kışlalara, devlete veya işgalci sömürgecilere ait büyük sanayi tesislerine ve fabrikalara bir dizi saldırı düzenledi.
Kısa bir süre önce diğer milliyetçi örgütlerin militanları tarafından kurulmuş bir örgüt olan FLN (Ulusal Kurtuluş Cephesi), o gece, sömürgeci güce savaş ilan etti. Sömürgeci yetkililer, her zaman olduğu gibi, yüzlerce tutuklamayla başlayan baskıyla karşılık verdi. Henüz sosyalist etiketini takmamış olan İçişleri Bakanı François Mitterrand şu açıklamayı yaptı: «Cezayir Fransa'dır ve Fransa kendi yönetimi dışında hiçbir yönetimi tanımayacaktır». FLN liderleri Rabah Bitat, Mostepha Ben Boulaïd, Didouche Mourad, Mohamed Boudiaf, Krim Belkacem ve Larbi Ben M'hidi tarafından silahlı mücadelenin başlatılması önemli rol oynadıysa, bunun nedeni koşulların 124 yıldır Cezayirlileri ezen güce karşı isyan için olgunlaşmış olmasıydı.
Sömürge baskısı
Fransız yönetimi tarafından üçe bölünen ve fetihten bu yana Arap ve Berberilerin ikinci sınıf halk muamelesi gördüğü bu ülkede, ateş uzun süredir küllerin altında yanıyordu. Sadece Avrupa kökenliler gerçekten siyasi haklara sahipti. 1830 yılından beri kendini savaşla dayatan Fransız sömürgeciliği, onlarca yıldır tüm zenginliği yağmaladı. Verimli topraklar zengin Avrupalı sömürgeciler ve büyük kapitalist şirketler tarafından ele geçirildi, bu durum sürekli yoksullaşmaya neden oldu. Açlık çeken köylülerin yavaş yavaş gecekondularda toplanmaya başladığı Cezayir gibi şehirlerde de durum kırsal kesimden daha iyi değildi. İşsizlik Cezayir nüfusu arasında büyük boyutlardaydı. Cezayir' de bir Avrupalının maaşı bir Cezayirlinin maaşından yirmi sekiz kat daha fazlaydı. Fransa'nın sözde uygarlaştırma çabalarının kanıtı olması gerekiği düşünülen altyapı, yollar, hastaneler, okullar ise, çoğu bölgede yoktu. 1954 yılında Cezayirli çocukların sadece yüzde 20'si okula gidebiliyordu.
Sömürgeciliğe karşı mücadele ve Komünist Parti
1920'li yıllarda, 1917 Rus Devrimi'nin coşkusuyla kurulan Komünist Parti, açık bir şekilde bağımsızlıktan yana tavır alıyordu. Yoksul nüfusun sömürgeci baskıya karşı örgütlenmesinin yanı sıra, özellikle büyük toprak sahiplerinin uyguladığı sosyal baskıya karşı da örgütlenilmesi gerektiğini savunuyordu. Onun desteğiyle 1926'da Paris'te Étoile NordAfricaine (Kuzey Afrika Yıldızı) kuruldu ve liderliğini Messali Hadj yaptı. Partinin 1929 yılında 3 bin 600 üyesi vardı.
Komünist partilerin politikası, 1917 devriminden doğan işçi devletinin yozlaşmasıyla birlikte değişti. Stalin'in etkisi altında, 1935 yılından itibaren Komünist Parti burjuva partileriyle ittifak politikası izledi ve bu da Fransa'da Halk Cephesi'nin kurulmasına yol açtı. Aynı zamanda KP sömürgeciliğe karşı mücadeleyi terk etti, hatta bağımsızlık fikrine bile karşı çıktı. KP'nin bir seksiyonu olan Cezayir Ko münist Partisi de aynı eğilimi izledi.
Kuzey Afrika yıldızı, 1936'da Fransa'da Halk Cephesi hükümetini destekledik ten sonra, kısa süre sonra sömürge sorununa yönelik tutumu nedeniyle hayal kırıklığına uğradı. Halk Cephesi Hükümeti için Cezayirlilere bağımsızlık verilmesi söz konusu değildi. Cezayir nüfusunun sadece çok küçük bir kısmına siyasi eşitlik tanıyan BlumViolette planı bile kabul edilmedi.
Sömürgeci baskılar yoğunlaştı. 1937'de Messali Hadj tutuklandı ve partisi aynı Halk Cephesi Hükümeti tarafından yasaklandı. Cezayir Halk Partisi (Parti du Peuple Algerien PPA) adı altında kendini yeniden oluşturmak zorunda kaldı.
Mayıs 1945: Sétif ve milliyetçi hareketin radikalleşmesi
Sömürgeleştirilen bütün halklar İkinci Dünya Savaşı' ndan sonra, her yerde, savaşta seferber olabilmek için kendilerine vaat edilen bağımsızlığı talep ettiler. Fransız emperyalizmi, 1945 yılının Mayıs ayında, binlerce Cezayirlinin ayaklanmasına bir katliamla karşılık verdi.Tahminlere göre ölü sayısı 40 bindi. Özellikle de Sétif bölgesi, Fransız hava kuvvetleri tarafından bombalandı. FKP'nin (Fransız Komünist Partisi) lideri ve hükümette bakan olan Charles Tillon, «Cezayir Halk Partisi'nin (PPA) faşist milliyetçilerini»
kınadı. L'Humanité'de (FKP' nin gazetesi) 12 Mayıs 1945'te yazdığı yazıda, «Gerekli olan şey huzursuzluk çıkaranları acımasızca cezalandırmaktır» diyordu.
Bu vahşi baskı, daha fazla adalet ve özgürlük isteyen Cezayir halkı için için gerçek bir dönüm noktası oldu: siyasi değişime dair tüm hayaller yıkıldı. Fransız ordusu Çinhindi bağımsızlık hareketi tarafından 1954 yılının Mayıs ayında Dien Bien Phu' da yenilgiye uğratıldı ve sömürge yönetimini yenmenin olanaklı olduğunu gösterdi. Bu durum sonunda Messali Hadj'ın partisinden bazı militanların, silahlı mücadeleye geçmelerine neden oldu.
Bağımsızlık ama sonu gelmeyen sosyal baskı
FLN'nin (Ulusal Kurtuluş Cephesi) kuruluşundan itibaren siyasi hedefi «İslami ilkeler çerçevesinde egemen, demokratik ve sosyal bir devletin yeniden kurulması» oldu. Amacı Cezayir'i sömürgecilikten kurtarmak olsa da, halk kitlelerinin iktidarını kurmak,
ya da kapitalizmi devirmek gibi bir niyeti yoktu. Liderleri, kendi devletine sahip olmayı arzulayan küçük burjuvaziden geliyordu. Örneğin FLN'nin liderlerinden, bir küçük toprak sahibinin oğlu olan, Mostepha Ben Boulaïd, savaştan sonra Aurès kumaş tüccarları loncasının başkanı ve küçük bir un değirmeninin sahibi oldu. FLN liderleri daha savaş sırasında, Cezayirli kitlelerin denetiminden kaçabilecek, bağımsızlık gününde kendini onlara dayatabilecek ve Cezayir'li mülk sahiplerinin çıkarları doğrultusunda yönetebilecek bir devlet aygıtının temellerini atıyorlardı.
Kendi emperyalizmlerinin yanında yer alan ve Cezayir'in bağımsızlığı davasını öne çıkarmayı reddeden Fransız işçi partileri, Sosyalist Parti ve Komünist Parti' nin ihaneti sonucunda, Cezayir halkı Fransız burjuvazisiyle savaşmak için kendisini yalnız buldu ve FLN'nin arkasında toplanmaktan başka çaresi kalmadı. Bağımsızlık, en az 500 bin kişinin hayatına mal olan ve tüm bölgeleri harap eden sekiz yıllık kirli bir savaşın ardından 1962 yılında elde edildi. Bu Cezayir halkı için ulusal baskının sona ermesi ve onur fethedilmesiydi. Ekonomik ve sosyal kurtuluş ise hala kazanılmayı bekliyor.
(LO, 06.11.24)