Felaketin ardından on yıl geçti!

17 Ağustos depremde resmi raporlara göre, 17 bin 840 kişi öldü, 43 bin 953 kişi yaralandı. 505 kişi sakat kaldı. 285 bin 211 konut, 42 bin 902 işyeri hasar gördü.

Resmi olmayan bilgilere göre ise yaklaşık 50 bin kişi öldü, 100 bine yakın kişi yaralandı. Ayrıca 133 bin 683 bina çöktü, 600 bin kişi evsiz kaldı.
Yaklaşık 16 milyon insan, depremden değişik düzeylerde etkilendi. Bir süre önce yapılan araştırmaya göre bugün nüfusun yüzde 67’den fazlası, ailesinden birini depremde kaybedeceğini düşünüyor.

Depremin ardından Bülent Ecevit’in başında olduğu koalisyon hükümeti, o seneye mahsus olarak gelir, kurumlar, motorlu taşıtlar ve emlak vergilerinin iki kez ödenmesini ve süresi Aralık 2000’de sona erecek olan Özel İletişim ve Özel İşlem vergilerini getirdi.

Bu vergilerin süresi her yıl uzatıldı. Anayasa Mahkemesi uzatmayı iptal edince Aralık 2003’te AKP hükümeti Özel İşlem Vergisi’ni kaldırdı fakat Özel İletişim Vergisi’ni kalıcı hale getirdi.

2008’de 4 milyar 635 milyon YTL, bütçenin yaklaşık yüzde 2,2’si buradan toplandı. Hükümet, depreme hazırlık için ödenen her kuruşu bütçenin gelir bölümüne ekliyor. Ancak harcama kısmında "deprem" kelimesi geçmiyor. Yatırımları hızlandırma ve doğal afet giderlerini karşılama ödeneği 265 milyon lira. Deprem için toplanan para başka alanlara harcanıyor, zaten harcama denetim dışında. Bu nedenle, deprem bahanesiyle toplanan para, hükümet tarafından istendiği gibi harcanıyor.
Türkiye’nin yüzde 66’sı 1. ve 2. derece deprem bölgesi. Kente göç arttıkça depremin yarattığı risk büyüyor. Göç alan bölgeler çoğunlukla deprem bölgesi ve planlama yapılmaması deprem kayıplarının artmasına yol açacak.

Uzmanlara göre "Marmara’da 7 veya daha büyük deprem olasılığı yüzde 44 ile yüzde 66 arasında. İstanbul’un yüzde 18’i birinci derece deprem bölgesi. Buna rağmen İstanbul’da taraması yapılan 80 bin binadan sadece 764’ünün güçlendirmesi tamamlandı.

Belediyenin kentsel dönüşüm bahanesiyle, buralardan gönderilen yoksular için TOKİ’nin yaptığı binalar bile denetimsiz ve deprem yönünden riskli. Yani deprem bahanesiyle rant sağlanıyor.

Bugün deprem rantının rahatça işlemesinin bir nedeni de uygun olmayan binalar yaptıkları için 17 Ağustos’da on binlerce kişinin ölmesine neden olanların cezalandırılmaması.

Depremden sonra yapım hatalarından çöken binaların müteahhitlerine yaklaşık 2.100 dava açıldı. Bu davalardan 1.800’ü cezasız sonuçlandı. Geriye kalan 300 davanın 110 kadarında cezaların çoğu ertelendi. Bunun dışında kalan davalar 7.5 yıllık zaman aşımı sürelerini doldurarak düştü.
Örneğin Yalova’da 173 dava açıldı ve sonuçlandı. Ceza alan tek isim Veli Göçer 18 yıl 9 ay hapse mahkum edildi. Oğluyla ortağı yakalanmadığı için haklarındaki dava zaman aşımından düştü.

Kocaeli’de toplam 600 dava açıldı, 12 kişi 10’ar ay hapis cezası aldı ve ertelendi. Sakarya’da 695 davadan sadece 5 kişiye ceza çıktı. Düzce’de 220 dava açıldığı sanılıyor. Yargılamalar sonucu hiç kimse cezaevine girmedi.

Aslında insan eliyle yaşanan bu felaketin nedeni, tüm işlerin ihtiyaçlara göre değil, kâra göre yapılmasıdır. Bugün de aynı durum sürüyor.