Maden faciasının sorumluları belli
Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) İşletmesine bağlı Amasra TİM ocağındaki grizu patlaması faciasında, o sırada madende çalışan 110 işçiden 41’öldü; 5’i ağır 11 işçi yaralandı; 58 işçi kendileri çıktı. Durumu biraz iyi olanlar, patlama nedeniyle ocağa geri dönen önceki vardiyanın madencileriyle birlikte, iş arkadaşlarını aramak için madene indi. Ancak sadece cenaze çıkarabildiler.
Savcılık nihayet 24 kişi hakkında gözaltı kararı verdi, 8 kişi tutuklandı. Madenin İşletme Müdürünün, faciayı anlamak için yapılan keşif sırasında bilirkişi heyetine, ifadesi sırasında savcıya yalan söylediği, madencilerin avukatları tarafından açıklandı. Vücudunda kırık olan madencilerin yerlerini doğru olarak söylemedi; madendeki gazı ölçen sensörlerin yerlerini ve verilerini olduğundan başka söyledi. Elbette tüm bunları kendi aklından yapmadı, emir aldı. Her faciada olduğu gibi ölen işçilerin, suçlu ilan edileceği bir senaryo yazıldı ve uygulanıyor.
Soma faciasında hemen ilk günden, başta Erdoğan olmak üzere uzmanlar, madeni öve öve bitirememiş, faciaya şaşmıştı. Madenin denetlendiğinden, çok modern olduğundan, ekonomik katkısından, konuşan çoktu. Ne zaman Soma madencileri konuştu, gerçekler ortaya çıktı.
Benzeri gerçekleşiyor, madenini kamu işletmesi olması çalışma, ücret ve iş güvenliği açısından hak ve olanakların daha fazla olması demek. Ancak sözleşmeli işçi yoluya ücret ve kurallara uyulmayarak haklar kısıtlanıyor.
TTK Yönetim Kurulu Başkanı 8 maden işçisinin öldüğü Kozlu faciasından ötürü ceza almasına rağmen terfi ettirildi ve TTK’nın başına getirildi. Şimdilik hakkında hiçbir işlem yok. Bu sefer de korunması, ona emir verenlerin, yaptığı işlerden, işçiler ölse dahi memnun olduğunu anlatıyor.
Katlanarak artan üretime rağmen dünyadakinden daha geri teknoloji kullanımı sürüyor, ağırlıkla işçi emeğiyle yapılıyor. Amasra’nın en az kaza olan işletme olmasının nedeni, en az işçi çalışan maden olmasından ötürü.
Üstelik Amasra’da işçi eksikliğinin iş güvenliğini tehlikeye attığına dair resmi uyarılar yapılmış. Az işçiyle çok iş yapma, işletmeyi kârlı kılıyor ama ilk vaz geçilen güvenlik önlemleri oluyor.
Soma faciasından sonra, yapılan iyileştirilmeler, en çok kamuda uygulandı. Ancak, son yıllarda kamuda paranın işe değil yandaşa, parti işlerine, tarikatlara harcanması nedeniyle artan yetersizlik, maden işçisinin canını alıyor. Amasra TİM’de değişen kurallar nedeniyle iki yıl önce havalandırma için pervane alınıyor ama takılmıyor. Oysa Soma’da ölümlerin 220’sinin havalandırmanın yetersizliği nedeniyle olduğu biliniyor. Amasra facisanın ön bilirkişi raporu da havalandırma eksikliğini facianın temel nedeni olarak açıkladı. TTK yönetimi, üretimi etkileyecek güvenlik önlemini bilerek yaptırmıyor.
Madenlerde özelleştirme de can alıyor. Amasra’da maden sahasının ikiye bölündüğü, yüzeyde ve 20 kat daha fazla kömür olan kısmın, Hattat Holding’e verildiği ortaya çıktı. Bu patron maden çıkarmıyor. Belki fiyat yükselmesini bekliyor, belki açık madenin kapanıp malzemeleri beleşe alma, işsiz kalacak deneyimli işçileri ucuza çalıştırma, belki başka planlar var.
İşte bu düzene uyan müdürler, yetkililer, sorumlular ve patronlar, gereğini yaptıkları için hep korunur ve sürekli terfi alır, yükselir. İşçiler ise öldükleri için suçlu olur.
Amasra’da bu yaşandı. Sorumlular, kâr düzeninin gerektirdiklerini yaptı, kendilerini hiç suçlu görmüyorlar. Çok suçlu var, adım adım tüm yetkililer, eksik ve yanlış yaptılar; tümü bir araya gelip faciaya yol açtı. Nasıl işçilerin hiç suçu olmadığı kesinse esas suçlunun kâr düzeni olduğu da kesindir. (01.11.22)
