Nükleer tehlikesininin de ötesi var
Cumhurbaşkanı Zelensky’ye göre, "büyük" elektrik kesintilerinden muzdarip olan Ukrayna, ülkenin elektrik ve hidrolik santrallerinin üçte birini tahrip eden son Rus saldırıları nedeniyle, kış yaklaşırken "kritik bir durumda" olacak.
Ülkenin ikinci şehri olan Harkov , Kiev, ve hatta Zhytomyr şehrinin tüm ilçeleri elektrikten, bazen de sudan mahrum. Avrupa’nın en büyüğü olan Zaporizhia nükleer santrali tek başına ülkenin elektrik ihtiyacının %20’sini karşılıyor. Zaporizhia santralinin etrafındaki bombalamalar aylardır devam eden bu tehdidi daha da kötüleştiriyor. Ukrayna’nın güneyinde, Mikolaiv (Nikolaev), Rivne (Rovno) ve Khmelnitsky yakınlarında faaliyete geçen diğer üç nükleer santralin eklenmesiyle bu rakam neredeyse %50’ye ulaşılıyor. Meşhur Çernobil santralı ise durma noktasında.
Düzenli olarak, Fransız ve Batı medyası, bir veya daha fazla füzenin bu santrallerin kalbine çarpması durumunda, böyle bir şoka dayanması gerektiği söylenen "zırhlarını" geçerek büyük çaplı nükleer felaket riski olduğunu yazıyor. Açıkçası böyle bir şeyi kimse kontrol etmek istemiyor!
Medyanın daha az bahsettiği şey, santrallerin muazzam siyasi ve stratejik konumları.
Sovyetler Birliği zamanında sözde basınçlı su teknolojisine göre inşa edilmiş, hepsi Çernobil’deki kadar eski model değil. Bazıları Khmelnitsky 4 ve Rovno 2, kullanıcı Ukrayna ile nükleer teknoloji ve yakıt tedarikçisi Rusya arasında devam eden iş birliği temelinde 2005 ve 2006 yıllarında faaliyete geçti. Ayrıca atıkların yeniden işlenmesinin yanı sıra bakımlarını da Rusya yaptı.
Ancak, Maidan’ın 2014’te Ukrayna’nın Batı tarafına geçmesine neden olan "olaylarından" sonra, Ukrayna nükleer endüstrisinin durumu kökten değişti. 2004’teki Batı yanlısı "turuncu devrim"in ardından, kendini dayatmaya çalışan Amerikan devi Westinghouse, el atma siyasetine geri döndü. Bir önceki dönemde, örneğin Güney Ukrayna elektrik santralindeki bir reaktörün çekirdeğine zarar veren uyumlu yakıt tedarikindeki ciddi arızalara rağmen, Westinghouse’un sınırsız yetkisi vardı.
Ukrayna rejiminin, Amerikalı abisine reddedecek hiçbir şeyi olmadığı için, bu grup Ukrayna nükleer enerjisini eline geçirdi. Ancak çalıştırabilmesi için, Zaporizhia gibi enerji santrallerinin yenilerini inşa etme ve yeniden işleme tesisi kurması gerekiyordu.
Midesinden daha büyük gözleri olan yorgun Westinghouse sözlerini tutamadı. Öyle ki, 2019’da Kiev hala Rusya’dan yakıt tedarik etmeye devam etti ve elektrik şebekesi, savaşın başlangıcına kadar pratik olarak Rusya ve Belarus’unkine bağlı kaldı.
Zaporizhia çevresindeki Rus ve aynı zamanda Ukrayna bombalamalarının zorluklarından biri, çeşitli şekillerde belirleyici olan nükleer endüstrinin bir unsurunu kontrol etmekti.
Her şeyden önce mesele, medeni demeye cesaret edemeyeceğimiz bir bakış açısıyla; gerçekten de kimin elini şalterde tutacağını, dolayısıyla hangi bölgelerin, hangi yerleşim yerlerinin elektriğe sahip olacağını bilmek meselesidir. Bu nedenle, Rus ordusunun elinde tuttuğu Ukrayna’nın doğusuna doğru uzanan yüksek gerilim hatlarında Ukrayna bombalamaları görüldü. Bu nedenle, Rusya da karşı kamptaki akımı dağıtan tesisleri bombaladı.
Ancak bunun arkasında bir başka önemli konu daha ortaya çıkıyor: NATO müttefiki bir devlet haline gelen Ukrayna’nın nükleer silah elde etmek için Rus tesislerini ve teknolojisini kullanıp kullanamayacağı. Ayrıca Westinghouse gibi dev şirketlerin bu dev sivil ve askeri pazarı kesin olarak ele geçirip geçirmeyeceğini de bilinmiyor.
Uzmanlara göre, bu henüz yapılmadı. Zelensky’nin Ukrayna’sı, yalnızca nükleer sektörde değil, Avrupa Birliği korumacı önlemler olarak kınadıklarından vazgeçerek Batılı şirketlere bulvar açmış olsa bile, bu hala muazzam teknik ve lojistik sorunlar yaratıyor. Kısacası, sanayisini ve çalışanlarını büyük sermayeye, büyük uluslararası grupların sermayesine teslim eden Ukrayna tarafında, aylardır sivil ve asker on binlerce kişinin öldüğü bir gerçektir. (LO 26.10.22)
