Aşılar: Ticari sır skandalı
Şeffaflık ve halkı Covid-19 hakkında doğru bilgilendirmeleri üzerinden devletlerin sıralandığı bir listede Türkiye 99 ülke içerisinde 96. oldu. Salgınla mücadele kapsamında Sağlık Bakanlığı ilk günden itibaren süreci şeffaflıkla yürütmüyor. Söz konusu aşı olunca da aynı terane. Ne anlaşmanın detayları ne aşının fiyatı ne de nasıl uygulanacağı belli.11 Aralık’tan sonra temin edeceklerini iddia ettikleri 50 milyon doz Sinovac aşısının yalnızca 3 milyon dozu yeni yılda Türkiye’ye getirildi. Bu yazının yazıldığı günlerde aşı güvenlilik testlerinden geçiyor ve hala uygulanmaya başlanmadı.
Bu sırada tüm dünyada da aşı anlaşmalarının içyüzü ortaya çıkıyor. Ya bir beceriksizlik sonucu ya da değil, Belçikalı bütçeden sorumlu devlet bakanı Eva De Bleeker, Avrupa devletlerinin çeşitli laboratuvarlarla müzakere ettiği Covid-19 aşısı fiyatını açıklayarak diğer ülkelerin aynı düzeydeki yetkilileri için telafisi olanaksız, onarılamaz olanı yaptı: Kutsal ticari sırrı açıklamaya cesaret etti.
Her şey, muhalefet milletvekillerinin kendisini Belçika devletinin aşı satın almak için ayırdığı kaynakları kullanmadaki yetersizliğini eleştirmesiyle başladı. Bakan da bunlara yanıt olarak bir Tweet attı ve Belçika’nın sipariş ettiği altı aşının fiyat tablosunu, her biri Avrupa Komisyonu tarafından müzakere edilenlerle uyumlu olan fiyat tablosunu yayınladı: AstraZeneca: 1,78 avro, Johnson & Johnson: 8,50 dolar, Sanofi / GlaxoSmithKline: 7,56 avro, Pfizer / BioNTech: 12 avro, Curevac: 10 avro, Moderna: 18 dolar.
Bu istenmeyen ve zamansız Tweet, sadece genel bilgiler açıklanarak ekranlardan hızla kaybedildi: “İşte gerçekler: Bu yıl 279 milyon avroya 33,5 milyon aşı satın alınacak.” Çünkü her ne kadar kitleler tarafından alıcı fark etmeksizin alınan ve satılanların fiyatlarının sergilenmesi normal karşılansa ve meşru görülse de tıp ve eczacılık sanayindeki şirketlerin yöneticileri ve toplumu sadece kendi çıkarları doğrultusunda yöneten küçük azınlıklar için aynı şey söz konusu değil.
Avrupa Komisyonu sözcülerinden biri “Sözleşmenin gereklilikleri bu şekilde” diye eklemeden önce “Aşıların fiyatları vb. bilgilerle ilgili her şeyin üzeri gizlilikle örtülür, bu çok önemli bir zorunluluk ve yükümlülüktür” dedi. Pfizer grubu fiyatların “ Komisyon ile yapılan sözleşmede öngörülen bir gizlilik koşulunun kapsamına girdiğini” hatırlattı. Yayınlanan fiyat tablosu, mafyaların sözleşmeleri kadar gizli kalmalıydı.
Salgının başlangıcından beri aşıların geliştirileceği tarihe tüm toplumun örgütlenmesinin tek bir sebebi oldu: kâr arayışı. Hatta laboratuvarlar, ürünlerinin etkinliği ve zararsızlığını kontrol etmeye yeterli zamanları bile olmadan en zengin devletlerle milyonlarca dozluk ön sipariş sözleşmeleri imzaladı. Bu sözleşmelerin vade ve şartları hakkında hiçbir şey bilinmiyor. Belçikalı devlet bakanının perdenin bir köşesini aralayan Tweet’i, ticari anlaşmaların sadece küçük bir bölümünün anlaşılmasına izin verdi.
Daha önce duyduğumuzdan farklı aşı fiyatları keşfediyoruz. Nasıl sabitlendikleri konusunda en ufak bir açıklama yapılmadan belirlenen bu fiyatlar, en düşüğü 1 en yükseği 8 olacak şekilde sıralanıyor.
Bu, pandemiyle mücadeleye pandemi döneminde girişen işletmeler için şok edici bir durum olabilir ancak aynı zamanda da bütün bir ekonominin işleyiş kuralı. Burada her şey opak yani ışık geçirmeyecek, hiçbir şey sızdırmayacak kadar donuk ve mat. Her şey büyük sanayi grupları ve devletler arasında en büyük gizlilik içinde müzakere ediliyor, gerçekleştiriliyor.
Bu büyük gruplar, sorumluluk üslenmeyip hesap vermeden ve kim olursa olsun isteklerine aykırı her şeyi yasaklayarak kendi kurallarını dayatıyorlar.
Bu durum ancak kamulaştırmalarla, bu güçlerin mülksüzleştirilmesiyle ve ekonominin emekçiler, geniş halk yığınları tarafından kontrolüyle değişebilir ve de değişecek. (29.12.20)
