Öfke patlaması

Santiago metro biletlerine yapılan zam, tüm ülkede isyana yol açtı. Başkan Sebastıan Pinera geri adım attı; yoksulların emeklilik aylığına %20 zammı, elektrik fiyatının dondurulması dahil tüm yoksullar için kararlar alınacağını açıkladı.

Pinera bu yıl ikinci defa, metro biletlerine zam yapılıp fiyatın 800 Pesos’tan 830 Pesos’a çıkaracağını duyurunca Santiago’da liseli gençler ile üniversite öğrencileri harekete geçti. 7 Ekimde para vermeden istasyonlara girip metro seferlerini durdurdular. Trafiğin tıkalı olduğu başkentte her gün 3 milyon kişi metroyu kullanıyor. Aylık ulaşım harcaması işçi ücretlerinin %20’si civarında; emeklilerin için %40 civarında.

Hükümet polisi metroda eylem yapan gençlerin üzerine gönderince öfke patlaması yaşandı. 18 Ekimde kırka yakın metro istasyonu yakıldı ve bunun sonucunda hiç metro seferi yapılamadı. Başkentte feci bir kargaşa yaşandı. Akşamı Başkan Pinera acil durum ilan ederek, diktatör Pinoşe’den kalma (1973-1990) bir güvenlik yasasını devreye soktu. General Javier İturriaga del Campo, başkentte 10 bin askeri seferber etti.

Pinera, hasardan dolayı kamuoyunun tepki göstereceğini ve asker müdahalesinin geri adım attıracağını düşünmüştü ama tam aksi oldu. Askerlerin sokakları işgal etmesi, askeri diktatörlük döneminde yaşanan felaketleri hatırlattı. Santiago’da binlerce insan sokaklara çıkıp tencerelerle konseri şeklinde protesto yapıp “askerler defolun!” sloganları attı.

Yürüyüşe katılanlar arasında, diktatörlük döneminde kaybedilenlerin fotoğraflarını taşıyanlar vardı ve gençlere, korkularını yenmelerinde yardımcı oldukları için teşekkür ettiler.

Olaylar tırmanarak devam etti ve başka metro istasyonları da ateşe verilip, bazı otobüsler yakıldı. Banco Chile’ye ait bir elektrik şirketi olan Enel gibi bazı önemli özel şirketler işgal edildi, başta ABD’li Walmart olmak üzere bazı süpermarketler yağmalandı.

Eylemler önce Başkent etrafına, sonra da tüm ülkeye yayıldı.

Pinera geri adım atmak zorunda kaldı; 19 Ekimde metro biletine yapılan zammı iptal ettiğini duyurdu. Diğer yandan general İturriaga gece 22’den sonra sokağa çıkma yasağı getirildiğini duyurdu.

Bu yeni provokasyona tepki gecikmedi ve Santiago, Valparaiso’dan, Concepcion ve Antofagasta kentlerine kadar her yerde kitleler sokağa döküldü; hükümet binalarının ateşe verilmesi daha yaygınlaştı.

20 Ekimde Pinera televizyonda; “çok güçlü, amansız, hiçbir şeye ve kişiye saygı göstermeyen çok güçlü bir düşman ile karşı karşıyayız” dedi. Yürüyüşlerde 7 kişi öldürüldü ve bin 500 kişi yaralandı, ama başkana göre “gerçek katiller” yürüyüşlere katılanlardı.

21 Ekimde “Öğrenci Konfederasyonu”, ülkenin en büyük bakır madeni sendikası La Escondida ve Valparaiso’nun liman işçileri, genel grev çağrısında bulundu. Bunu gören Birleşik Emekçilerin Sendikası CUT ve o güne kadar sesiz kalan bazı sendika konfederasyonları uyanıp olağanüstühalı teşhir edip 23 Ekim için grev çağrısı yaptı.

Birkaç hafta önce başkan Pinera, kaynayan Güney Amerika kıtasında Şili ile övünüyordu.

Pinera’nın sert tutumu, biriken öfkelerin patlamasına yol açtı. Son günlerde ortalıklarda dolaşan avuç büyüklüğünde bir bildiri (kelebek): “Sorun sadece metro ile sınırlı değil, tüm toplumun onuru” deyip “büyük adaletsizliğin olduğu Şili’yi” teşhir ediyordu. Örneğin “sağlık, eğitim, konut, elektrik ve benzin fiyatı, milletvekili maaşı, askerlerin nasıl paraları cebe indirdiği ve patronların suç işlemelerine rağmen cezasız kaldığı” teşhir ediliyor.

Ayrıca Pinochet döneminde başlayan özelleştirmenın sağlıktan, eğitimi de kapsayarak yayılması, emeklilik aylığının sefalet denecek seviyede olması, sağlık harcamasının çoğunun sosyal sigorta tarafından karşılanmaması, öğrencilerin borçlanıp onlarca yıl borç ödemek zorunda kalması, emekçilerin emeklilik aylığının milletvekiline göre 32 kat daha düşük olması, tüm bunlar patlamanın sebebi.

23 Ekimde Pinera’nın iğrenç bir şekilde özür dilemesi, şüphesiz kitleleri yatıştırmaya yetmeyecek. LO (25.10.19)