Kıdem tazminatına yeni saldırı
Katıldığı televizyon programında "İşten çıkarılınca kıdem tazminatı almak caiz midir?" sorusuna, Cübbeli Ahmet Hoca "Caiz değil. Kendi çıksa alamıyor, adam çıkarırsa alıyor. Hakkı olsa kendi çıksa da alması lazım. Demek ki hakkı değil" diye yanıtladı.
Son yayınlanan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kıdem tazminatının yeniden BES benzeri bir fona dönüştürülmesi için açıklanan bahane aynı. Cübbelinin, 1960’larda yazılan bir kanun maddesini ilahi kural haline getirmesi, cahilliği ile açıklanabilir. Her durumda işçi tazminat almalı sonucuna ulaşmaması ise yeni olmayan işçi düşmanı tutumu nedeniyle. Siyasetçiler de benzer şekilde, işçilerin çoğunun kıdem tazminatı alamadığını söylüyor. Buradan kanunları uygulatıp patronları ödemeye mecbur kılmak gerektiğini değil, Tazminat hakkının yok edilmesi sonucunu çıkarıyorlar. Onlar da işçi düşmanı.
Kıdem tazminatının fona dönüştürülmesi, birçok kez gündeme geldi, birçok taslak hazırlandı ve tartışmaya açıldı, birçok siyasetçi vaat etti. Erdoğan’ın da son cumhurbaşkanlığı seçiminde patronlara vaadiydi. Ancak ne işçiler ne de patronlar, fona dönüşümü istedi, kıdem tazminatı olduğu gibi kaldı. Fonu yeniden gündeme getiren, işçi ve patron sendikaları değil, bizzat Erdoğan.
Kıdem tazminatı, bir tür BES haline getirilmek isteniyor. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 6 milyonu aşan katılımcısıyla 14. yılını doldurdu. BES’ten emekli olan kişi sayısı 60 bin, emeklilik oranı %4. Her 100 kişiden 4 kişi, SGK’de ise her 100 kişiden 11 kişi.
Kıdem tazminatının kaldırılmasının bir gerekçesi işte budur. SGK’nın emekli yükünü kaldıramayacağı, emekliliğin BES’ten yapılması gerektiği söyleniyor. Çözüm, işçinin emekli olmasını, emekli aylığı almasını zorlaştırmak, bir de aylığı düşürmek.
SGK, 1.026 lira olan en düşük emekli aylığını ödemek için aylık toplam 782 lira prim alıyor; 10 yılda işten çıkan işçi 20 bin lira kıdem tazminatı hak ediyor. BES, asgari ücret kesintisi 53 lira, 10 yılda işten çıkarsa alacağı tazminat, %25’i devlet katkısı olmak üzere 18 bin lira, 56 yaşını doldurduğunda alacağı emekli aylığı 150 lira.
Mevcut yasaya göre kıdem tazminatı, işçinin ödenmeyen, patronun kasasında biriken ücreti durumunda. İşten çıkan veya çıkarılan işçiye, çalıştığı her yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesi zorunlu. Asgari ücret için aylık 169 lira.
1980’den beri sunulan kıdem tazminatı fonu taslakları, işçinin parasına el koyacağı için haklı olarak işçilerin tepkisini çekti ve her seferinde geri adım atıldı.
BES sisteminde devletin onay verdiği 18 şirket var. Hepsinin internet sitesinde mutlu insan resimleri, ilgi çekici açıklamalar ve kolayca katılım imkanları var. Ekonomik krizle birlikte, bankalar kâr rekorları kırsa da, liranın değer kaybıyla birlikte hepsi eridi. Aynı durum borsa için de geçerli. Borsa yükseliyor ama değeri dolar karşısında yarı yarıya azalmış durumda.
Zorunlu BES’teki devlet katkısıyla birlikte biriken para 74 milyarı aştı. İşte kıdem tazminatı, BES gibi mali alanda çalışan patronların kasalarını doldurmayı, diğer patronlara dağıtılacak parayı bulmayı amaçlıyor. Elbette işçilerin cebinden alarak. Böyle bir girişimi işçi sınıfına yutturmak için Cübbelinin “caiz” demesi gibi, “milli mücadele” denirse hiç şaşırtıcı olmayacak.
İşçi sınıfı, bu laflara kanmamalı. Tam aksine milyonlarca işçinin çıkarına olan herkesin çıkarınadır. Bu nedenle, sınıfının çıkarlarını savunmaktan geri adım atmamalı. (30.10.18)