ABD : Ekonomik kriz emekçileri vurdu
4 Kasım’da yapılacak seçim kampanyası devam ederken, ABD’deki kitleler, toplumsal durumun kötüye gittiğini yaşayarak görüyorlar. Emlak krizi, tahribatını sürdürüyor. Bir ABD iktisatçısı F.Moseley’e göre emlak krizinin patladığı 2007 yazı ile Ağustos 2008 arasındaki sürede 1 milyondan fazla insan evini kaybetti. Bu yıl sonuna kadar bu rakam 2 milyona çıkabilir. Çünkü 1 milyondan fazla insanın üç aydan beri borcunu ödemediği ve hatta 2 milyondan fazla insanın bir aydır borçlarını geciktirdiği belirtiliyor.
Tabii ki borç gecikmesi olan herkes evini kaybedecek diye bir şey yak ama istatistikler bu felaketin boyutlarını daha küçük gösteriyor. Örneğin verilen rakamlarda kiralamak için ev almış ama borcunu ödeyemeyip evini kaybedenler istatistiklere dahil ediliyor ama bu tür evlerden atılan kiracılar, istatistiklere dahil edilmiyor. Bu gibi durumlar tek tük değil, üstelik şaşırtıcı yön kiralarını düzenli ödeyenlerin de bu durumda olmasıdır. Bu rezalet, Chicago bölgesinde o kadar büyük boyutlara ulaştı ki, polis şefi bu durumda olan kiracıları zorla sokağa atmayacağı açıkladı. Ama bankalar ve ipotek borcu veren kuruluşlar, polis şefine karşı dava açtı ve mahkemede de bankalara hak verdi.
Bankaların elinde önemli miktarda geri aldıkları boş ev var ve bunları satmak gittikçe zorlaşıyor. Bu şartlarda konut fiyatları düşüyor ve ev almak için borçlanan insanları daha da zor durumda bırakıyor. Çünkü bir konut borçla satın alınıp karşılığında gösterilen teminatın değerinin altına düşünce, emlak şirketleri ev için borçlanan kişiden, geri kalan borcunu hemen ödemesini isteyebiliyor. Birçok emlak şirketi bunu yapmaktan çekinmiyor. Bu da, krizden daha çok ailenin etkilenip sokağa atılmalarına neden olabilir.
Ne yazık ki durum sadece bu felaketle sınırlı değil. Resmi istatistiklere göre bile, inşaat sektöründe, banka ve finans, otomobil, perakende, nakliye, taşımacılık, lokanta gibi işkollarında Ocak ayından bu yana 1 milyon 500 emekçi işini kaybetti.
Patronlar bu durumu fırsat bilerek emekçilere çok önemli oranlarda ücret azaltılması dayatıyor. Üstelik sağlık ve emeklilik ödeneklerini yatırmıyorlar. İşte bu nedenlerden dolayı, şimdi 43 milyon insanın hiçbir sosyal güvencesi kalmadı ve ihtiyaç duyduklarında sağlık hizmetlerine başvuramıyorlar. Bazı yerlerde çok sınırlı sayıda ücretsiz sağlık hizmetleri veriliyor ve bu yerlere insanlar akın ediyor, izdiham yaşanıyor. Özel emeklilik kasalarına dahil olanların, borsanın müthiş kayıpları nedeniyle emeklilik hakları kuşa dönecek. Üstelik son yıllarda, büyük şirketler, emeklilik fonlarından çekildiler ve oralardan emekli olan emekçilerin emeklilik garantileri yok. Bu kasalar, fonlara bağlı, fonlar borsa çöküşünden dolayı büyük oranda değer kaybettiği için emeklilik ücretleri buharlamış oldu.
Bu duruma ek olarak fiyat artışı önemli boyutlara ulaştı. Şimdiden ortalama fiyat artışı yüzde 4.9’a çıktı. Ama ücretlileri etkileyen fiyat artışı yüzde 5.4’ü aşmış durumda. Gıda ürünlerine yapılan zam, yıllık yüzde 7.6’yı geçti. Üstelik bu rakamlar resmi rakamlar ve gerçeklerden uzak. Örneğin, “alternatif istatistik” isimli bir internet sitesi, 1980’e kadar geçerli olan kıstaslara göre istatistikler yayınladı. Bunlara göre gerçek enflasyon yüzde 13’ün üzerinde, hatta bazı durumlarda yüzde 15 civarında.
Krizin patlak vermesinden sonra hükümetin vurgunculara yüzlerce milyar dolar verdiğini gören emekçilerde büyük öfke, endişe ve hoşnutsuzluk birikti. Bu nedenle de son kamuoyu yoklamaları Obama’nın oylarında önemli artış olacağını gösteriyor. Ama Obama’da McChain’den farklı bir ekonomik programa sahip değil. Kamu paralarını mali sektöre ve patronlara dağıtmaktan vazgeçmeyecek. Hem Obama hem de McChain, bol keseden dağıtılan paranın bedelini emekçi kitlelere ödetmeye çalışacak… eğer emekçiler buna izin verirse! LO (24.10.08)
