Proletarya devriminde sovyetler ve parti

Troçki, Ekim devrimi tecrübesiyle Almanya’daki devrimci mücadele örneğinden sovyetlerin ve partinin rolünü yeniden hatırlatıyor:

... Sovyetlerin ortada ayaklanma yokken, ayaklanma organı; iktidar ele geçirilmemişken, iktidar organları olarak kurulmaları Almanya’da gerçekleşti...

Sovyetler, fabrika komitelerine paralel örgütler olarak kalacak ve kitlelerin dikkatini yetersizliklerine rağmen kandi üzerlerine toplayarak devrimin maddi görevlerinden (ordu, polis, demiryolları, vb) uzaklaştırmaktan başka bir işe yaramayacaktı...

Fabrika komitelerine, büyük kitlelerin itici merkezleri olmaları nedeniyle “hoşgörü” göstermek zorunda olan hükumet, iktidar mücadelesinin resmi organı olarak kurulan sovyetlere ilk ağızdan saldıracaktı. O zaman da, tamamiyle örgüysel girişimleri olarak, sovyetleri savunmak için komünistlerin ortaya çıkması gerekecekti. Kesin mücadele, ne herhangi bir maddi durumu savunma veya elde etme yüzünden ne de kitlesel ayaklanmanın şartlarının doğacağı gibi bizim seçtiğimiz bir anda değil, sovyet “bayrağı” üzerine ve düşman tarafından seçilerek bize dayatılan bir anda çıkmış olacaktı.

Halbuki bunun yerine, ayaklanma için yapılacak tüm hazırlık çalışmaları, zaten çoktan beri kitle örgütleri olarak kurulmuş ve sayı ve güç bakımından sürekli büyümekte olan fabrika ve atölye komitelerinin otoritesi altında başarıyla yürütülebilir ve bu da partinin ayaklanma gününün tespit etme konusunda rahatça çalışabilmesini sağlardı. Sovyetlerin belirli bir aşamada ortaya çıkmaları, kesinlikle gerekecekti. Fakat sözüne ettiğimiz şartlar altında, çatışmanın en şiddetli anında, ayaklanmanın dolaysız organları olarak ortaya çıkıp çıkamayacakları, en kritik anda, iki devrimci merkez yaratma tehlikesi nedeniyle şüpheli bir konudur...

Rusyada sovyetlerin, devrimin “demokratik” aşamasında, gelişip meşrulaştığı ve sonradan tarafımızdan devralınarak kullanıldığı unutulmamalı. Bu durum, Batıdaki devrimlerde tekrarlanmayacak. İşçi sınıfı iktidarı ele geçirmeden önce burjuva devlet cihazının parçalanmasının çok zaman alacağı ve sovyetlerin, ayaklanmayı açık açık hazırlayan organlar olarak kurulma şartlarını yaratabileceğini konu dışı tutmuyoruz. Ancak büyük bir ihtimelle, sovyetler, isyankar kitlelerin dolaysız organları olarak ancak en son günlerde kurulabilecek...

Kendimizi örgütsel fetişizme düşmekten ve aslında mücadelenin esnek ve canlı bir parçası olması gereken sovyetleri, harekete dışarıdan dayatılan ve normal gelişimini bozan örgütsel bir “prensibe” dönüştürmekten korunmak için bütün bu değişik durumları akılda tutmak gerekir...

Parti olmadan, partinin dışında, partinin üzerinde ya da parti yerine başka bir örgütle proletaryanın devrimi başarıya ulaşamaz. Son çeyrek yüzyılda alınacak en önemli ders budur...

Burjuva devrimlerinde, devrimin itici gücü kitleler tarafından sağlanmakla birlikte, bu kitleler bugünkünden çok daha az bilinçli ve örgütlüydü. Önderlik burjuvazinin değişik kesimlerinin elindeydi ve zenginlik, eğitim ve bununla bğlantılı tüm örgütsel avantajlar burjuvazinin elindeydi. Monarşi ise karanlıkta el yordamıyla hareket edercesine kendini güç bela savunuyordu. Burjuvazi, alt sınıfların hareketinden yararlanarak tüm sosyal ağırlığını koyacağı ve iktidarı ele geçireceği anı kolluyordu. Proleter devrimlerini burjuva devrimlerinden kesinlikle ayıran şey işçi sınıfının kendi öncüsünün şahsında, devrimde yalnız temel mücadeleci güç değil aynı zamanda yönetici güç olmasıdır. Burjuva devrimlerinde burjuvazinin ekonomik gücünün, eğitiminin, belediye ve üniversitelerinin ayrı ayrı oynadığı roller, bir işçi devriminde yerlerini tek başına işçi partisinin doldurması gereken rollerdir. Ayrıca düşmanın daha bilinçli bir hale gelmiş olması itibarıyla, partinin rolü daha büyük önem kazandı. (Toçki, Ekim Devriminin Öğrettikleri, 1924)