İnşaatlar, işçi kanıyla yükseliyor

İstanbul Mecidiyeköy’de, Torunlar 10 işçi iş cinayetine kurban gittiği inşaat, cumhurbaşkanının okul arkadaşı Aziz Torun’a ait. Eski Ali Sami Yen stadının olduğu araziye yapılan inşaatta, işçileri taşıyan asansör 34. kattan düşerek zemine çakıldı. İnşaat patronu suçu asansör şirketine atsa da, işçilerin anlattıkları farklı.

Örneğin; 1,5 yıldır asansör sorumlusu olarak çalışan bir işçi “hiçbir şekilde eğitimden geçmedim, sertifika ısmarlama bir sertifika. Geçerliliği yoktur... Bize gösterdikleri eğitim sadece 30 saniye, o da yukarı tuşu, aşağı tuşu ve durdurma tuşu” diyerek olayı gayet net aydınlattı. Ayrıca işçiler, asansörün bakımının yapılmadığı, durdurma tuşunun bozuk olduğu ve uyarmalarına rağmen düğmenin değiştirilmediğini de söylüyorlar. Düğmenin değeri ise 8 Lira!

Bunu yapan şirket, 10 ayrı inşaat yürüten, kendi açıklamasına göre 5.2 milyar liralık inşaat işi yapan, ilk 6 ayda 271 milyon lira kâr eden, mayıs ayında hissedarlarına 30 milyon lira kâr payı dağıtan bir şirket. Daha küçükleri siz düşünün.

Olaydan bir gün sonra, eski Halkalı çöplüğü arazisi üzerine yapılan Temapark inşaatında çalışan işçiler iş bırakarak, TEM otoyolunu kapattı. İşçilerin anlattığına göre, iş yerinde maaşların yatırılmaması, iş güvenliği önlemlerinin alınmaması, işçilerin penceresiz bir odada 6 kişi kalmaya zorlanması ve bunların üstüne 10 arkadaşlarının göz göre göre öldürülmesi sabırlarını taşırdı. Yaklaşık 8 saat süren eylemlerinin ardından, aralarından iki temsilci seçen işçiler, patronla görüştü ve bir protokol imzaladı. İşçiler, sendikasız olması rağmen, protokolde taleplerinin tamamını kabul ettirerek zaferler kazandı.

İnşaat iş kolu, patronlar için çok kârlı. Öyle ki, bugün bütün büyük patronların bir AVM ya da rezidans projesi var. İnşaatların, büyümenin göstergesi olduğu söyleniyor ama çoğu lüks konut üzerine olduğu için, bize pek faydası olduğu söylenemez.

Sanayi bakanlığının açıkladığı hesaplara göre tüm sanayi dallarında ortalama olarak %3.9 olan kârlılık oranı; madencilik iş kolunda %15.5, inşaatta ise %5.6’ya çıkıyor. En çok işçinin öldüğü bu iki iş kolu, aynı zamanda en örgütsüz, kaçak çalışmanın en fazla olduğu, iş güvencesinin olmadığı, iş güvenliğinin hiçe sayıldığı, taşeron sisteminin işçileri milliyet, mezhep, hatta hemşehrilik temelinde bile böldüğü, birbirine düşürdüğü iş kolu. Kârın bu kadar yüksek olmasının bir nedeni de budur; işçi ile ilgili her şeyden kısılması.

Patronlar, inşaatlardan elde ettikleri aşırı kârı, toplumun faydası için üretime değil, bir başka inşaata kullanıyor. Bu tatlı kazançtan, artan krediler yoluyla bankalar, konutları donatan imalatçılar da yararlanıyor.

İmalat sanayinin eski patronları, TÜSİAD aracılığıyla, sanayideki imalatın payının son 15 yılda, %25’ten %15’e düştüğünü söyleyerek, önceliklerini geri istiyor. Patronlar, imalat sanayi olmadan, dört duvar inşaatıyla ekonominin bir süre sonra duvara toslayacağını çok iyi biliyor. Ancak tatlı kârdan vaz geçmek de istemiyorlar. Serbest piyasanın savunucusu olan devletin ekonomiye karışmasına karşı olan patronlar, hükumetin, kendi kazançlarına dokunmadan sorunu çözmesini istiyorlar.

İnşaatlarla övünen hükumet, bu iş kolunun işçi ölümleriyle anılmasından çok etkilendi ve hemen bir “eylem planı” hazırlama kararı aldı. Yeni başbakan, gösterişli laflar etti, kanun çıkarmaktan bahsetti, biraz da duygu sömürüsü yaptı ama sonraki günlerde de işçiler ölmeye devam etti.

Gerçekte değişen yok. Örneğin, Torunlar inşaat işçileri, savcıya ifade vermek için Çağlayan adliyesinde buluştular. Ancak savcı, evinde dinlendiği için işçilerle görüşmedi. Aslında hiçbir işçiyi hala daha tanık olarak dinlemedi, sadece patron tarafını “tanık” kabul eden savcı, “eylem planı” nedir, gösterdi. İşçi sağlığı ve iş güvenliği, ne siyasilere ne de sözde denetçilere bırakılamaz, sadece işçilerin yönetimi ve denetimiyle sağlanabilir. (01.10.2014)