Faşizm tanıklıkları

Habitus yayınları devrimci yazar, Daniel Guerin’in “Faşizm ve Büyük Sermaye” kitabını yeniden bastı ve Türkçe’de olmayan, “kahverengi veba” isimli kitabını ilk kez yayınladı. Yazarın, Fransız devriminde burjuva iktidarının kuruluş sürecini anlatan baskısı tükenmiş “Fransa’da Sınıf Mücadelesi 1793-95” isimli kitabı var.

“Kahverengi veba” yazarın, faşizmin yükseldiği dönemlerde, Almanya ve Avusturya’ya yaptığı gezi izlenimlerinden ve bu gezi yazılarına ilişkin sunuşlardan oluşuyor.

Gezi yazısı gibi olsa da, kitap faşizmin Almanya’da kitleler arasında nasıl yükseldiğini somut olarak gözler önüne seriyor. Yazar, Hitler’in iktidarından önce ve sonra olmak üzere iki kez Almanya’yı, çeşitli şehirlerde konaklayarak geziyor. Kaldığı yerlerde köylüler, işçiler, naziler, sosyal demokrat ve komünistlerle konuşuyor, tartışıyor. Yaşam koşullarını ve onların görüşlerini kitabında aktarıyor.

İşçi sınıfı içerisinde bir gücü olmasına rağmen sosyal demokrat SDP’nin ve sınırlı gücü olmasına rağmen komünist KDP’nin, faşizmin gerçek tehlikelerini anlamadan, izledikleri yanlış siyasetleri adım adım takip etmek mümkün.

Avusturya’ya ise Almanya’nın ilhakından önce gidiyor ve oradaki hem çeşitli görüşlerden insanların hem de siyasi partilerin izledikleri siyaseti anlatıyor. Ekonomik krizden bunalmış ve siyasi partilerinden bir çözüm yolu göremeyen kitlelerin, nazi ilhakını bir kurtuluş umudu gibi gördüklerini, buna karşın sol partilerin izledikleri yanlış siyasetleri anlatıyor.

Kitabın birinci bölümü ise dönemin genel bir özetini ve Fransa’daki durumu anlatıyor. Ardından faşizme karşı devrimci bir siyasetin neler yapmaması gerektiğini, o dönemde yapılmış yanlış örnekler üzerinden anlatıyor: Faşizm kitleleri hor görür ama sosyalizm kitleleri hor görmez, ahlaki düzeylerini alçaltmaz; kurtarıcı mitine değil, akla hitap eder. Faşizm kitleleri “altın çağ” gibi bir hayale çağırır ama sosyalizm kitlelere nasıl burjuvazi tarafından zor koşullara zorlandığını ve mücadele etmesi gerektiğini anlatır. Faşizm milliyetçiliği, şehitliği kullanır ama sosyalizm “en iyi” milliyetçi olmayı “ülkesi için yanıp tutuşmayı” değil enternasyonalist insani kardeşliği tüm dünya dillerinde ifade eder. Faşizm eski, yeni dini yüceltir ama sosyalizm “dinin toplumun afyonu” olduğunu açıklamaktan vazgeçmez...

Yazar, 1932, 1933 ve 1935 yıllarında yaptığı geziler üzerine hazırladığı makaleleri, kitap halinde basılırken, 1954 yılında gözden geçirmiş ve daha iyi anlaşılmasına yönelik düzenlemeler yapmış.

Türkiye’de stalinist sol içinde sürekli “faşizme karşı mücadelenin” olduğu söyleniyor. Bu nedenle “kahverengi veba”nın yanında, faşizmin sınıf temellerini anlatan “Faşizm ve Büyük Sermaye” ve de devrimcilerin izlemesi gereken siyaseti gösteren Troçki’nin “Faşizme Karşı Mücadele” isimli kitaplarının okunması gerekiyor.